WondLa: ความล่มสลายของโลก หุ่นยนต์ และวาระสุดท้ายของมนุษย์

"เคยซื้อหนังสือเล่มนี้มานานมากแล้ว แต่ดองไว้ไม่ได้อ่าน ตอนแรกนึกว่าเป็นแค่หนังสือแฟนตาซีธรรมดา"

เมื่อไม่นานมานี้ Apple TV ได้นำมาสร้างเป็นอนิเมชัน พอดูแล้วสนุกมาก จึงได้หยิบตัวหนังสือขึ้นมาอ่านอีกครั้ง ซึ่งมีประเด็นให้เอามาเล่าและวิเคราะห์เยอะเลย  ตามล่าหาวันด์ลา (The Search for WondLa)  เขียนโดย Tony DiTerlizzi  เรื่องนีันำเสนอเรื่องราวในอนาคตที่มนุษยชาติได้ล่มสลายไปจากโลก และเหลือเพียงตัวเอก Eva Nine เด็กหญิงอายุ 12 ปี ผู้ต้องออกสำรวจโลกที่เธอไม่เคยรู้จักนอกเหนือจากภาพที่ถูกสร้างขึ้นมาใน "Sanctuary" (สถานที่หลบภัยใต้ดิน) โดยมี มาร์เธอร์ ( Muthr) หุ่นยนต์แม่ที่คอยเลี้ยงดูและเทคโนโลยีล้ำสมัยที่ปกป้องเธอมาตลอดชีวิตทำหน้าที่เป็นแม่ แต่เมื่อถึงเวลาที่เธอต้องเผชิญหน้ากับความเป็นจริง การเดินทางของเธอจึงกลายเป็นสัญลักษณ์สำคัญของการสำรวจความเป็นมนุษย์ในโลกที่พังทลายจากการกระทำของมนุษย์เอง 

ในบทความนี้เราจะพิจารณาประเด็นหลักสามเรื่อง ได้แก่ ความล่มสลายของโลกที่เกิดจากมนุษย์ หุ่นยนต์ในฐานะเทคโนโลยีที่แสดงบทบาทสำคัญในชีวิต และวาระสุดท้ายของมนุษยชาติที่ถูกสะท้อนผ่านในเรื่อง

ความล่มสลายของโลก: ผลจากการกระทำของมนุษย์

โลกใน WondLa ไม่ใช่โลกดั้งเดิมที่ Eva Nine หรือมนุษย์ในยุคก่อนรู้จัก  โลกนี้เต็มไปด้วยสิ่งมีชีวิตแปลกประหลาด และมนุษยชาติได้สูญพันธุ์ไปนานแล้ว ปริศนาที่ซ่อนอยู่ในเรื่องราวนี้คือโลกถูกทำลายจากการกระทำของมนุษย์เอง ซึ่งเป็นผลพวงจากการใช้ทรัพยากรอย่างสิ้นเปลืองและการพึ่งพาเทคโนโลยีที่ไม่มีขอบเขต

ความล่มสลายของโลก ใน WondLa เป็นภาพสะท้อนของความกลัวที่มีต่ออนาคตของโลกมนุษย์ในชีวิตจริง ซึ่งถูกคุกคามจากการเปลี่ยนแปลงทางสิ่งแวดล้อม การเสื่อมสภาพของธรรมชาติ และการขาดความยั่งยืนในการใช้ทรัพยากร โลกที่มนุษย์เคยครอบครองได้กลายเป็นโลกที่เต็มไปด้วยสิ่งมีชีวิตต่างดาวและสภาพแวดล้อมที่แปลกใหม่ การที่ Eva Nine ต้องออกเดินทางค้นหาความหมายของ "WondLa" ไม่ใช่เพียงการค้นหามนุษยชาติที่สูญหายไป แต่เป็นการตามหาคำตอบเกี่ยวกับอนาคตของมนุษย์ว่าอะไรคือสิ่งที่เราควรทิ้งไว้ให้โลกเมื่อเราสูญพันธุ์ไปแล้ว

อาจมองว่า Eva Nine เป็นตัวแทนของมนุษย์ที่เหลืออยู่ในโลกที่พวกเขาเคยทำลายล้างและเป็นสัญลักษณ์ของความหวังที่ยังหลงเหลือ แต่ขณะเดียวกันก็เป็นการเตือนว่าการฟื้นฟูโลกนั้นไม่ใช่เรื่องง่าย การทำลายที่เกิดขึ้นโดยมนุษย์ยังคงมีผลต่อเผ่าพันธุ์อื่นและสิ่งแวดล้อมรอบตัว Eva

การตั้งชื่อตัวละครว่า Eva อาจมีความเชื่อมโยงทางความหมายกับ อีฟ (Eve) ในพระคัมภีร์ไบเบิล ซึ่งเป็นมนุษย์แรกที่ถูกสร้างขึ้นในสวนเอเดนตามเรื่องราวการสร้างโลกในหนังสือ ปฐมกาล โดยมีแง่มุมที่สามารถตีความและเชื่อมโยงกับเนื้อเรื่องใน WondLa  ได้

ในพระคัมภีร์ไบเบิล อีฟเป็นผู้หญิงคนแรกที่ถูกสร้างขึ้นในสวนเอเดน และมีบทบาทสำคัญในฐานะที่เป็นจุดเริ่มต้นของมนุษยชาติ เช่นเดียวกับ Eva Nine ใน WondLa ที่เป็นมนุษย์คนหนึ่งในโลกที่แตกต่างไปจากเดิม ซึ่งมนุษย์สูญพันธุ์ไปแล้ว Eva เป็นตัวแทนของ "มนุษย์ใหม่" ในโลกใหม่ที่เธอค้นพบ การตั้งชื่อเธอว่า Eva อาจสะท้อนถึงบทบาทของเธอในการฟื้นฟูหรือเริ่มต้นชีวิตใหม่ให้กับมนุษยชาติ

ในเรื่องราวของอีฟในพระคัมภีร์ เธอมีบทบาทสำคัญในการแสวงหาความรู้ เมื่อเธอและอดัมกินผลไม้จากต้นไม้แห่งความรู้ดีและความชั่ว การกระทำนี้ทำให้เธอถูกขับออกจากสวนเอเดน และเริ่มต้นชีวิตที่ต้องเผชิญกับความท้าทายและความยากลำบาก

แต่สำหรับ Eva Nine นั้นเธอถูกบังคับให้ออกจากสถานที่ที่ปลอดภัย (Sanctuary) หรือ Safe Zone ที่เรามักพูดกัน เช่นเดียวกับที่อีฟถูกขับออกจากสวนเอเดน Eva เองต้องเผชิญกับโลกที่เธอไม่รู้จักและต้องแสวงหาความรู้เพื่อเอาตัวรอด เธอต้องการเข้าใจตัวตนของเธอเองและบทบาทของมนุษย์ในโลกนี้ กระบวนการนี้คล้ายคลึงกับการที่อีฟได้เรียนรู้ถึงความเป็นจริงของโลกหลังจากถูกขับไล่ ซึ่งแสดงให้เห็นว่าการเติบโตและการแสวงหาความรู้มักมาพร้อมกับการออกจากสภาวะที่ไร้เดียงสาและเผชิญหน้ากับความท้าทาย

อีกแง่มุมหนึ่งที่อาจเชื่อมโยงกับอีฟในพระคัมภีร์คือการที่ Eva  เป็นตัวแทนของความหวังใหม่ในโลกที่สูญเสียมนุษยชาติ เธอเป็นมนุษย์เพียงคนเดียวในโลกที่เต็มไปด้วยสิ่งมีชีวิตแปลกประหลาด และเธอมีบทบาทสำคัญในการค้นหามนุษย์และค้นหาคำตอบเกี่ยวกับอดีตที่สูญหาย ไม่ต่างจาก อีฟในพระคัมภีร์ก็เป็นผู้เริ่มต้นชีวิตใหม่หลังจากถูกขับออกจากเอเดน เธอและอดัมต้องเริ่มต้นสร้างครอบครัวและเผ่าพันธุ์มนุษย์ขึ้นมาใหม่ในโลกที่แตกต่างไปจากสภาพที่สมบูรณ์แบบในสวนเอเดน การที่ Eva Nine ออกค้นหาและสร้างความหมายใหม่ในโลกใหม่ จึงสะท้อนถึงบทบาทของเธอในการสร้างอนาคตที่ดีขึ้นสำหรับมนุษย์ แม้ว่าจะไม่มีมนุษย์คนอื่นเหลืออยู่แล้ว

หุ่นยนต์และบทบาทในการเลี้ยงดู

ตัวละคร Muthr (Mother) ใน WondLa ทำหน้าที่เป็นหุ่นยนต์ที่ถูกออกแบบมาเพื่อดูแลและเลี้ยงดู Eva Nine เธอเป็นเสมือนแม่ที่โปรแกรมไว้ให้ปกป้อง Eva ในโลกใต้ดิน โดยการเลี้ยงดูที่ไร้เงื่อนไขของ Muthr ช่วยให้ Eva รู้สึกปลอดภัยและคุ้มครอง แต่ขณะเดียวกันก็จำกัดเสรีภาพของ Eva ในการออกไปเผชิญโลกจริง

การที่ Muthr แสดงออกถึงความห่วงใย ความรัก และการเสียสละ สะท้อนถึงแนวคิดเกี่ยวกับ ความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์กับเทคโนโลยี หุ่นยนต์ที่ถูกออกแบบมาให้ดูแลมนุษย์จนทำหน้าที่แทนความสัมพันธ์ของแม่และลูกได้ อาจถูกตั้งคำถามสำคัญว่า เทคโนโลยีสามารถแทนที่ความรู้สึกแบบมนุษย์ได้หรือไม่ การที่ Muthr ยอมเสียสละตัวเองเพื่อช่วย Eva Nine หลบหนีจากอันตรายเป็นการแสดงออกที่คล้ายคลึงกับแม่ที่แท้จริง แต่ความเป็นจริงคือ Muthr ถูกออกแบบมาเพื่อทำเช่นนั้น การกระทำนี้จึงเป็นผลมาจากการถูกโปรแกรมมากกว่าความรู้สึกที่แท้จริง (ซึ่งจะมาเขียนต่อในประเด็นนี้ในบทความต่อไป)

ในแง่นี้อาจมองได้ว่า แม้ว่าเทคโนโลยีสามารถช่วยในการดูแลมนุษย์ได้อย่างดี แต่หุ่นยนต์และระบบที่ถูกสร้างขึ้นยังคงมีข้อจำกัดในการแทนที่ความสัมพันธ์ที่มีพื้นฐานมาจากความรู้สึกจริงของมนุษย์ ขณะเดียวกัน          การพึ่งพาเทคโนโลยีมากเกินไปก็อาจส่งผลให้มนุษย์ขาดความสามารถในการตัดสินใจและดูแลตนเอง เช่นเดียวกับ Eva Nine ที่ถูกควบคุมอยู่ใน Sanctuary จนกระทั่งเธอต้องออกมาเผชิญกับโลกภายนอก

วาระสุดท้ายของมนุษย์: ความหมายที่ยังคงหลงเหลือ

ในโลกที่มนุษย์สูญหายไปและถูกแทนที่ด้วยสิ่งมีชีวิตใหม่ Eva Nine เป็นสัญลักษณ์ของความหวังและการฟื้นฟูที่ยังเหลืออยู่ เธอเป็นตัวแทนของการตามหาความหมายของการมีชีวิตอยู่ในโลกที่เต็มไปด้วยสิ่งที่เธอไม่เข้าใจ การที่เธอตามหาความหมายของ "WondLa" ซึ่งเป็นภาพในใจของเธอเกี่ยวกับมนุษย์และครอบครัว เป็นการสะท้อนถึงการค้นหาตัวตนและบทบาทของมนุษย์ในโลกที่ล่มสลาย

Eva Nine ต้องเผชิญหน้ากับคำถามว่าเธอคือใครในโลกที่มนุษย์สูญหายไป และบทบาทของเธอในอนาคตจะเป็นอย่างไร การที่มนุษย์สูญพันธุ์ในเรื่องอาจสื่อถึงวาระสุดท้ายของมนุษยชาติที่ต้องรับผิดชอบต่อผลกระทบจากการกระทำของตัวเอง แต่การที่ Eva Nine ยังคงค้นหาความหมายของ WondLa แสดงถึงการค้นหาความหวังและโอกาสใหม่ในโลกที่เปลี่ยนแปลงไปแล้ว

แม้ว่ามนุษย์จะสูญหายไป แต่ Eva Nine ยังคงเป็นตัวแทนของการฟื้นฟู และการที่เธอได้เรียนรู้ที่จะอยู่ร่วมกับสิ่งมีชีวิตอื่นที่ไม่ใช่มนุษย์ แสดงถึงความเป็นไปได้ที่มนุษย์ในอนาคตอาจต้องปรับตัวเพื่ออยู่ร่วมกับสิ่งแวดล้อมใหม่ แทนที่จะเป็นผู้ครอบครองโลกอย่างที่เคยเป็นมา

The Search for WondLa เป็นวรรณกรรมที่สะท้อนถึงความกลัวและความท้าทายที่มนุษย์อาจเผชิญในอนาคต ความล่มสลายของโลกเกิดขึ้นจากการกระทำของมนุษย์เอง และเทคโนโลยีที่มนุษย์สร้างขึ้น เช่น หุ่นยนต์ Muthr แม้ว่าจะทำหน้าที่แทนความสัมพันธ์แบบมนุษย์ได้อย่างมีประสิทธิภาพ แต่ก็ยังมีข้อจำกัดในการแทนที่ความรู้สึกที่แท้จริง การที่ Eva Nine ออกเดินทางตามหาความหมายของ WondLa แสดงถึงการตามหาความหวังและความหมายของการดำรงอยู่ แม้ว่ามนุษยชาติอาจจะมาถึงวาระสุดท้ายแล้วก็ตาม เรื่องราวนี้จึงเป็นการเตือนให้พวกเราในฐานะมนุษย์ที่ยังหลงเหลืออยู่ตระหนักถึงผลกระทบที่การกระทำของเราส่งผลต่ออนาคตของมนุษย์และโลกที่เป็นบ้านของเราเอง

(ยังมีประเด็นให้เขียนอีกเยอะมาก ไว้บทความต่อไปแล้วกัน)

สมิทธิ  อินทร์พิทักษ์

๒ ตุลาคม ๒๕๖๗

๒๑.๓๐ น.